U periodu od 6. do 10. oktobra 2025. godine u Sutomoru uspješno smo realizovali trening kurs „Uključivanje mladih u akciju: izgradnja temelja za buduće promjene“, drugi i završni modul nacionalnog programa obuka za koordinatore inkluzije u okviru Erasmus+ projekta „Not Neat to be NEET – Jačanje kapaciteta omladinskih organizacija Zapadnog Balkana za inkluzivnije projekte i punu participaciju mladih sa manje mogućnosti“.
Trening je održan u prijatnom ambijentu Hotela Sato Resort & Spa i okupio je 25 učesnika iz sjeverne, centralne i južne regije Crne Gore, među kojima su bili predstavnici državnih institucija, lokalnih samouprava, nevladinih organizacija i mladi sa manje mogućnosti, uključujući tri osobe sa invaliditetom uz podršku ličnih asistenata. Učesnici su pripadali različitim starosnim grupama, od srednjoškolaca do iskusnih omladinskih radnika, što je doprinijelo razmjeni iskustava i različitim perspektivama u procesu učenja.
Program je otvorila Milica Dedić, izvršna direktorica NVO GLAS i nacionalna koordinatorka projekta, pozdravivši učesnike i istaknuvši važnost drugog modula za jačanje kapaciteta omladinskih organizacija i povezivanje kroz zajedničko učenje. Trenerice Lidija Brnović i Mirela Rajković vodile su uvodne kreativne aktivnosti, uključujući simbolično „pravljenje brodića“ i izbor ilustracija koje predstavljaju lične motive i očekivanja učesnika.
Kroz interaktivne sesije o strateškom planiranju inkluzije, učesnici su analizirali prepreke i faktore podrške u radu sa mladima iz ranjivih grupa, formirali timove i definisali uloge i odgovornosti svojih organizacija u kreiranju inkluzivnih praksi.
Drugi dan bio je posvećen analizi organizacija i izgradnji osnove za Akcioni plan za inkluziju. Učesnici su sproveli SWOT analizu svojih organizacija, identifikovali snage, slabosti, prilike i izazove u oblasti inkluzije. Kroz refleksivne sesije analizirani su rezultati samoprocjene i diskutovali ključni prioriteti za unapređenje inkluzivnih praksi.
Radionice mapiranja stejkholdera i ciljnih grupa omogućile su učesnicima da identifikuju institucije, partnere i pojedince čija je saradnja ključna za uspješan rad. Popodnevne sesije uključivale su izradu „drveta problema“ i „drveta ciljeva“, kroz koje su definisani opšti i specifični ciljevi Akcionih planova. Dan je završen sa karaoke večeri, koja je doprinijela zbližavanju grupe, jačanju međusobnog povjerenja i kreiranju otvorene atmosfere za rad u narednim danima.
Treći dan bio je fokusiran na praktičnu primjenu inkluzivnih principa u omladinskim projektima. Učesnici su radili u manjim timovima kako bi analizirali uključivanje mladih u sve faze projekata – planiranje, implementaciju i evaluaciju. Diskutovali su o različitim oblicima saradnje između organizacija i lokalnih zajednica, načinima aktivnog uključivanja mladih sa manje mogućnosti, pristupačnosti i efektivnoj komunikaciji.
Popodne su započeli izradu Akcionih planova za inkluziju, kroz osam sekcija: definisanje ciljeva, analiza situacije, ključne oblasti intervencije, partnerstva i stejkholderi, praćenje i evaluacija, održivost i operativni plan. Kroz ovaj praktičan rad učesnici su primjenili teorijsko znanje u konkretne planove koji doprinose inkluzivnijem omladinskom radu.
Četvrtog dana učesnici su posjetili Opštinu Bar, gdje su ih u ime Sekretarijata za sport i mlade srdačno ugostile Marina Stojanović i Jelena Nikpaljević, uz prisustvo Biljane Tvrdišić Pajović, direktorice Centra za socijalni rad Bar i Ulcinj, te Tijane Tomić, koordinatorke za mlade Crvenog krsta Bar. Tokom posjete učesnici su imali priliku da se upoznaju sa primjerima dobre prakse u lokalnoj zajednici i mehanizmima podrške mladima sa smanjenim mogućnostima.
Predstavnice Opštine govorile su o ulozi lokalne samouprave u razvoju omladinskih politika, inicijativama koje podstiču aktivno učešće mladih i načinima na koje lokalne politike mogu podržati inkluzivne projekte. Biljana Tvrdišić Pajović naglasila je značaj koordinacije između državnih institucija, lokalne samouprave i civilnog sektora u prevenciji socijalne isključenosti mladih, dok je Tijana Tomić predstavila primjere volonterizma i humanitarnog rada kao ključnih alata za inkluziju, osnaživanje i razvoj empatije kod mladih.
Prije studijske posjete, učesnici su finalizovali svoje Akcione planove za inkluziju, a tokom prezentacija razmjenjivali su konkretne prijedloge i ideje za unapređenje inkluzivnog omladinskog rada u svojim lokalnim sredinama. Fokus je bio na praktičnoj primjeni principa participacije mladih, strateškog planiranja, saradnje među organizacijama i uključivanja ranjivih grupa u sve faze projektnog ciklusa.
Posljednji dan bio je posvećen evaluaciji treninga i planiranju daljih aktivnosti. Milica Dedić predstavila je mogućnosti Job Shadowing programa i nadolazećih međunarodnih treninga, čime su učesnici dobili priliku za nastavak profesionalnog razvoja i umrežavanje. Kroz refleksivne vježbe, analizirali su stečene kompetencije i diskutovali o primjeni u svojim organizacijama.
Program je završen svečanom dodjelom YouthPass sertifikata, potvrđujući osnaženost i spremnost učesnika za dalji inkluzivni rad.
Tokom pet dana, kombinacija interaktivnih radionica, praktičnih vježbi, refleksivnih sesija i terenskih posjeta omogućila je učesnicima da ojačaju kapacitete za planiranje, implementaciju i evaluaciju inkluzivnih projekata. Modul 2 zaokružio je proces započet prethodnim treningom, jačajući mrežu omladinskih radnika i organizacija posvećenih razvoju inkluzivnog i participativnog društva u Crnoj Gori.
Konzorcijum projekta čini pet partnerskih organizacija sa Zapadnog Balkana – koordinator: Udruženje Narodni parlament (Srbija), NVO GLAS (Crna Gora), Agencija lokalne demokratije (LDA) Mostar (BiH), Center for Bridging Communities (CBC) Tirana (Albanija) i Omladinski centar Drenas (YCD) Glogovac (Kosovo*).
Projekat kofinansira Evropska unija, uz podršku Ministarstva regionalno-investicionog razvoja i saradnje sa nevladinim organizacijama Crne Gore. Stavovi izneseni u okviru projekta predstavljaju isključivu odgovornost autora i ne odražavaju nužno stavove finansijera.
„Not Neat to be NEET“ non-profit project is co-funded by the European Union.
Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or European Education and Culture Executive Agency (EACEA). Neither the European Union nor the EACEA can be held responsible for them.
“Not Neat to be NEET” neprofitni projekat kofinansira Ministarstvo regionalno-investicionog razvoja i saradnje sa nevladinim organizacijama Crne Gore.
Stavovi izraženi u ovoj publikaciji isključiva su odgovornost Nevladine organizacije Glas i ne odražavaju nužno stavove Ministarstva regionalno-investicionog razvoja i saradnje sa nevladinim organizacijama.